Tradycje wielkanocne poza granicami Europy - z wizytą na Antypodach i nie tylko

14.04.2017

. Na całym świecie wierzący celebrują ten wyjątkowy moment, jednakże w zależności od położenia geograficznego, sposób świętowania bywa różny, zwłaszcza na innych kontynentach.

         W Stanach Zjednoczonych Wielkanoc ogranicza się do jednego dnia, praktycznie całkowicie pozbawionego wymiaru religijnego. Amerykanie mają w zwyczaju dekorować domy jajkami, niektórzy nawet ubierają tzw. drzewka wielkanocne. W Niedzielę Wielkanocną rodziny spotykają się na uroczystym śniadaniu, jednakże bardzo często spotkanie to odbywa się w restauracji, a wielkanocne menu nie odbiega od tego, do jakiego mieszkańcy USA przywykli na co dzień. Jedyną potrawą, którą można skojarzyć w jakiejś mierze z Wielkanocą, jest pieczona szynka w słodkim sosie, przyrządzana jedynie na czas Wielkiej Niedzieli. Do świątecznych tradycji w Stanach Zjednoczonych należy też zwyczaj organizowania konkursów na najpiękniejszy i najciekawszy Easter Bonnet (wielkanocny kapelusz) – kobiety, a coraz częściej również dzieci, przygotowują co roku z okazji Świąt Zmartwychwstania Pańskiego różnego rodzaju nakrycia głowy, zwykle kapelusze, ozdobione różnorakimi elementami kojarzącymi się z wiosną, czyli wiosennymi kwiatami, piórkowymi motylami, kolorowymi jajkami, plastikowymi królikami, ptaszkami itp. Zdarza się także, że w Niedzielę Wielkanocną w dużych miastach mieszkańcy przygotowują wielkie parady świąteczne. Do najbardziej znanych należy Easter Parade w Nowym Jorku, gdzie tego dnia Piątą Aleją przechadzają się damy w historycznych strojach, szczególnie eksponując nakrycia głowy. Warto wspomnieć też o tradycji przynoszenia dzieciom prezentów przez wielkanocnego królika (Easter Bunny) – przeważnie są to słodycze, owoce i zabawki. W Poniedziałek Wielkanocny w Białym Domu odbywa się tradycyjne przyjęcie dla dzieci, zwane Easter Egg Roll, podczas którego główną atrakcją jest toczenie jajek po trawniku.

         W Australii Wielkanoc to specyficzna mieszanka zwyczajów angielsko-irlandzkich. Tradycją stały się już wspólne świąteczne śniadania w gronie ubogich, organizowane przez duchownych wraz z mieszkańcami miast i miasteczek. W ten sposób Australijczycy chcą choć odrobinę wspomóc tych, dla których los nie był łaskawy, a szczególny czas związany ze Świętami Narodzenia Pańskiego sprzyja niesieniu pomocy biednym. Wśród tradycyjnych potraw, pojawiających się na wielkanocnym stole, nie może zabraknąć smażonego kurczaka z ziemniakami, dynią i marchewką, jak również grillowanych warzyw oraz słodkich bułeczek udekorowanych symbolem krzyża ("hot cross buns"), nadziewanych suszonymi owocami lub masą czekoladową. Podobnie jak w Europie, np. w Niemczech, na Antypodach dzieci szukają w ogrodzie lub mieszkaniu czekoladowych jajek. Co ciekawe, podrzuca je tam Wielkouch Króliczy, mający niewiele wspólnego z tradycyjnym króliczkiem, znanym z europejskiego podwórka. Wielkouch to niewielkie zwierzę z gatunku torbaczy, zamieszkujące Australię od setek lat. Charakteryzuje się nieproporcjonalnie wielkimi uszami, które ułatwiają chłodzenie organizmu, co jest szczególnie ważne ze względu na miejsce, gdzie wspomniany torbacz żyje - na sawannach i stepach.

         Interesujące wydaje się świętowanie Wielkanocy w krajach afrykańskich. Wynika to ze spontaniczności i ekspresji mieszkańców Afryki w celebrowaniu wszelkich świąt chrześcijańskich. Podobnie jak w Europie, organizowane są tu wielkanocne nabożeństwa, jednakże kościoły i domy modlitwy przyozdabia się na ten czas w egzotyczny sposób - z kwiatów i liści bananowca powstają dekoracje "vitenge" i "kanga", przypominające kształtem motyle. Warto również wspomnieć, iż tradycyjnym chrześcijańskim pieśniom, wykonywanym z okazji Świąt Narodzenia Pańskiego, towarzyszą głośne okrzyki oraz bicie bębnów. Po zakończeniu nabożeństwa Afrykańczycy nie udają się do domów, tylko gromadzą przed świątyniami, by tam tańczyć i śpiewać, wyrażając w ten sposób radość ze zmartwychwstania Chrystusa. Z racji tego, że w Afryce nie obowiązuje post, w Wielką Sobotę wierzący zasiadają do stołu, spożywając w rodzinnym gronie wielkanocną potrawę - gotowany ryż z kawałkami kurczaka. Po wspólnie zjedzonym posiłku, rodziny udają się w odwiedziny do znajomych i sąsiadów, przy okazji częstując ich przyrządzonymi w domu daniami.

         Interesujący przebieg mają także Święta Wielkanocne w Argentynie, ojczyźnie papieża Franciszka. W tym kraju nie jest znany zwyczaj adoracji Grobu Pańskiego, a śniadanie w Wielką Niedzielę sprowadza się jedynie do wypicia "mate" (napój ze zmielonych suszonych liści ostrokrzewu paragwajskiego), czasem zjedzenia też tzw. "chipas", czyli kukurydzianych pączków. Rodziny gromadzą się także na rodzinnym obiedzie, spożywając pieczone jagnię, a na deser podaje się specjalnie przygotowany chleb nadziewany czekoladą i kandyzowanymi owocami. Dzień wcześniej Argentyńczycy spotykają się też na uroczystej kolacji, gdzie danie główne stanowi grillowane mięso wołowe bądź wieprzowe, podawane z dużą ilością różnorakich sałatek, a w dni Triduum Paschalnego serwuje się "empanadas de vigilias" -pierogi nadziewane tuńczykiem, dorszem lub warzywami.

         W dobie rozwoju nowoczesnych technologii coraz częściej mówimy o świecie jako o globalnej wiosce, w której każdy z każdym może się bez problemu porozumiewać, niezależnie od tego, czy mieszka w Australii, czy w centrum Europy. W tym kontekście można również postrzegać wielkanocne tradycje, różniące się zwyczajami czy obrzędami, a mimo to sprowadzające się do wspólnego mianownika, jakim jest świadomość własnej tożsamości, kojarzącej się z tym, co wynieśliśmy z domu i jakimi jesteśmy ludźmi. Święta, czas spędzony wspólnie z bliskimi, możliwość przywołania na myśl dobrych wspomnień sprawia, że niezależnie od miejsca zamieszkania, Sydney czy Kapsztadu, Buenos Aires czy Los Angeles, Nowego Jorku czy Melbourne, podczas Wielkanocy jesteśmy sercem z tymi, na których nam najbardziej zależy, a zwyczaje, charakterystyczne dla poszczególnych państw, często zlaicyzowanych, w dużej mierze pomagają poczuć świąteczną atmosferę.

         Życzę Państwu, by te Święta Wielkanocne upłynęły pod znakiem zdrowia i radości, by przyniosły niezapomniane chwile w rodzinnym gronie, a Zmartwychwstały Chrystus udzielił wielu łask!

Dr Magdalena Dupel